در این مطلب میخواهیم در مورد عوامل موثر بر پروسه طراحی و احداث استخر صحبت کنیم. 

همانطور که میدانید استخر، حجمی حاوی آب تمیز است که به منظورهای مختلف ساخته میشود. استخرها معمولاً برای مصارف تفریحی، آموزشی، قهرمانی و درمانی طراحی میشوند. با توجه به نوع کاربرد استخر، پروسه طراحی و احداث استخر متفاوت است. بنابراین اولین عامل موثر بر روند احداث استخر، هدف از ساخت استخر است.  

علاوه بر این دیده میشود که گاهی استخر در یک فضای بسته سرپوشیده و گاهی در یک فضای سرباز بنا میشود. احداث استخر در یک محیط سرپوشیده مستلزم رعایت و اجرای نکات خاصی هست؛ در حالیکه احداث استخر در یک فضای سرباز به رعایت استانداردهای دیگری نیاز دارد. بنابراین می توانیم محیط احداث استخر را به عنوان عامل دوم موثر بر پروسه طراحی و احداث استخر معرفی کنیم.

از طرف دیگر امروزه استخرها را با مواد متنوعی از قبیل بتن، سیمان و... می سازند که احداث استخر با استفاده از هر نوع ماده ای، روند متفاوتی دارد. پس سومین عامل موثر بر فرآیند طراحی و احداث استخر، ماده مورد استفاده است.

برحسب عوامل مذکور، استخرها به انواع متفاوتی تقسیم میشوند که در ادامه اطلاعات مختصری در مورد هریک از آنها ارائه میدهیم.

 

همانطور که گفتیم با توجه به هدف از احداث استخر، استخرها به انواع متفاوتی مانند استخرهای تفریحی، درمانی، آموزشی و قهرمانی تقسیم میشوند. داشتن اطلاعات تخصصی و کافی لازمه طراحی و ساخت این استخرها است زیرا برای هر کدام از انواع استخر، استانداردهای مجزایی تعریف شده است.

ابعاد و عمق استاندارد استخرهای تفریحی، درمانی، آموزشی، قهرمانی و... با هم متفاوت است. معمولاً استخرهای تفریحی کوچکتر از استخرهای قهرمانی هستند. حداقل و حداکثر عمق یک استخر آموزشی ۷۰ و ۱۲۰ سانتیمتر در نظر گرفته شده است اما عمق یک استخر قهرمانی میتواند از ۱۸۰ تا ۴۰۰ سانتیمتر متغیر باشد؛ در حالیکه عمق یک استخر عمومی بین ۱۲۵ تا ۳۵۰ سانتیمتر است.

لازم به ذکر است که حتی احداث استخر برای مردان مستلزم رعایت نکاتی متفاوت از نکاتی است که لازمه احداث استخر برای بانوان هستند. به عنوان مثال ابعاد یک استخر واترپلوی استاندارد برای بانوان برابر با ۲۰ در ۲۵ متر است اما ابعاد استاندارد برای استخر واترپلوی مردان برابر با ۲۰ در ۳۰ متر هست.

انواع استخر از نظر محیط ساخت 

برحسب محیط ساخت، استخرها در دو گروه سرپوشیده و سرباز قرار میگیرند. استانداردهای تعریف شده برای طراحی و احداث استخر سرپوشیده متفاوت از استانداردهای معین برای احداث استخر سرباز است. در حقیقت طراح و سازنده برای احداث استخر سرپوشیده ملزم به رعایت یک سری نکته است؛ در حالیکه در بحث احداث استخر سرباز، نکات دیگری اهمیت دارند.

استخرهای سرپوشیده چون در یک محیط کاملاً بسته ساخته میشوند؛ طراح باید به مسائلی چون تامین تهویه، تامین نور و جلوگیری از نشت آب به بخش های دیگر مجموعه دقت کند. سازنده باید با استفاده از سیستم های تهویه مناسب، دما و رطوبت هوا را کنترل کند. در بحث تامین تهویه فضا توصیه میشود که از استفاده از سقفهای کاذب خودداری شود؛ مگر اینکه برای تهویه هوای بین سقف کاذب و سقف اصلی نیز از یک سیستم مناسب استفاده شود. همچنین میتوان با استفاده از پنجره ها و نورگیرهای شیشه ای بزرگ به تامین روشنایی فضا کمک کرد. ممکن است این سوال پیش بیاید که حالا با مشکل بازتاب نور از سطوح داخلی استخر و آب چه باید کرد؟ نگران نباشید برای رفع این مشکل، راه های زیادی وجود دارد؛ به عنوان مثال میتوان پنجره ها را پشت جایگاه تماشاگران طراحی کرد تا مسیر بازتاب نور از زاویه دید حضار خارج شود. همچنین میتوان با کاهش تضاد بین رنگ کنار پنجره ها و کف ساختمان، استفاده از شیشه های مات و استفاده از پرده های کرکره ای، میزان بازتاب نور را به حداقل رساند.

اما در بحث احداث استخر روباز، سیستم تهویه و روشنایی خیلی مطرح نیست ولی باید به نحوه جای گیری استخر توجه خاصی کرد؛ به گونه ای که حریم استخر کاملاً رعایت شود و در عصرها، استخر بیشترین بهره ممکن را از نور طبیعی ببرد. همچنین از احداث استخر در کنار درخت های رو به رشد باید جداً خودداری کرد زیرا رشد ریشه درخت میتواند به سازه آسیب بزند. علاوه بر اینها بهتر است که استخر روباز در مقابل یک دیوار یا یک حصار ساخته شود تا دیوار یا حصار مانع از وزش زیاد باد به سطح آب شود و در واقع از تبخیر بیش از حد آب جلوگیری کند.

یکی دیگر از عوامل موثر بر روند احداث استخر، جنس سازه است. استفاده از بتن و سیمان (برای استخرهای خانگی) بسیار شایع است. پروسه احداث استخر با بتن متفاوت از روش احداث استخر با سیمان هست که در ادامه شرح مختصری از نحوه احداث استخر با این دو ماده ارائه میدهیم.

در اولین مرحله احداث استخر بتنی باید اقدام به گودبرداری و تراز کردن سطوح داخلی استخر کرد. سپس کف استخر را با یک لایه بتن کاور کرد که ضخامت لایه بتن باید حدود ۱۰ سانتیمتر باشد. بعد از خشک شدن بتن باید با اجرای میلگردهای فولادی در یک شبکه منظم، کف استخر را آرماتور بندی و سپس با استفاده از لوله های مقاوم، استخر را لوله کشی کرد. در مرحله بعد باید اقدام به دیوارچینی کرد؛ برای دیوارچینی باید از آجر استفاده نمود. پس از اتمام دیوارچینی، بستن قالب بتن و سپس بتن ریزی شروع میشود. بعد اینکه بتن خشک شد (مدت زمان لازم برای خشک شدن بتن با توجه به شرایط آب و هوایی و ضخامت بتن متفاوت است)؛ باید اقدام به سیمانکاری و عایق بندی کردن استخر کرد. در آخرین مرحله احداث استخر بتنی باید به نصب سرامیک روی سطوح استخر پرداخت.

برای احداث استخر سیمانی نیز مانند احداث استخر بتنی باید با گودبرداری محل احداث استخر، بتن ریزی کف استخر و آرماتور بندی کف شروع کرد. پس از آرماتوربندی کف باید دیوارهای استخر را با بلوکهای سیمانی بنا و سپس با سیمان و رزین عایق بندی استخر، سطوح استخر را آب بندی کرد. پروسه احداث استخر سیمانی با صیقلی کردن سطوح داخلی استخر خاتمه می یابد.

علاوه بر دسته بندی هایی که برای انوع استخرها برشمردیم؛ استخرها از لحاظ موقعیتی که نسبت به سطح زمین دارند هم به دو دسته استخرهای زمینی و استخرهای روزمینی تقسیم میشوند.

موقعیت استخر نسبت به سطح زمین نیز عاملی موثر بر روند احداث استخر است. در سایت هایی که خاک زمین قابل گودبرداری نیست مانند مکانهایی که خاک دچار یخ زدگی شده، بهتر است به جای ساخت استخر زمینی (استخری که از طریق گودبرداری و داخل زمین ساخته میشود) به احداث استخر روزمینی فکر کرد. استخر روزمینی روی زمین یا یک سکو ساخته میشود. برخی از انواع استخرهای روزمینی قابل حمل هستند؛ این نوع استخرها را میتوان در فصول سرد جمع کرد یا هنگام نقل مکان به جای دیگری همراه خود برد.